1. Bài tập nhập tính tích đường chéo chính trong ma trận vuông bằng ngôn ngữ lập trình C

Bài tập này chúng ta sẽ sử dụng các kiến thức từ ngôn ngữ lập trình C như: cách nhập xuất cơ bản, cách sử dụng mảng hai chiều và cách sử dụng hàm trong ngôn ngữ lập trình C.

Yêu cầu của bài tập đưa ra cho chúng ta là tính tích của đường chéo chính ma trận vuông và in kết quả đó ra màn hình bằng ngôn ngữ C.

2. Lời giải

Đầu tiên chúng ta cần biết đường chéo chính của ma trận vuông là gì?

Đối với ma trận vuông A thì số dòng sẽ bằng số cột m = n, đường chéo gồm các phần tử a₁₁,a₂₂,…,a_mn được gọi là đường chéo chính.

Để thực hiện bài toán này chúng ta cần có kiến thức cơ bản về ngôn ngữ lập trình C, các cách nhập xuất cơ bản trong C, mảng hai nhiều trong C và cách sử dụng hàm trong ngôn ngữ lập trình C.

Các bước thực hiện yêu cầu của bài tập tính tích đường chéo chính ma trận vuông bằng ngôn ngữ C như sau:

Bước 1: Ta khai báo một mảng 2 chều tĩnh số nguyên có tối đa 100 dòng và 100 cột int a[100][100].

Bước 2: Ta khai báo số nguyên int n là số dòng và số cột của ma trận (vì là ma trận vuông nên số dòng sẽ bằng số cột) với điều kiện n>1 hoặc n<100 nếu không thỏa mãn thì yêu cầu nhập lại n.

Bước 3: Ta khỏi tạo hàm void Nhap(int a[][100], int n) dùng để nhập dữ liệu từ bàn phím cho mảng. Trong hàm ta sử dụng vòng for bắt đầu từ int i =0 và kết thúc khi i<n và mỗi lần i tăng lên một để duyệt các hàng của ma trận, trong vòng for i ta khởi tạo vòng for bắt đầu từ int j =0, kết thúc khi j<n và mỗi lần lặp j tăng lên 1, trong vòng for j thì nhập vào dữ liệu của a[i][j].

Bước 4: Ta khởi tạo hàm void Xuat(int a[][100], int n) dùng để hiển thị dữ liệu từ mảng ra màn hình. Trong hàm ta sử dụng vòng for bắt đầu từ int i = 0 và kết thúc khi i<n và mỗi lần i tăng lên một để duyệt các hàng của ma trận, trong vòng for j ta khởi tạo vòng for bắt đầu từ int j =0, kết thúc khi j<n và mỗi lần lặp j tăng lên 1, trong vòng for j thì ta hiển thị a[i][j] ra màn hình.

Bước 5: Ta khởi tạo hàm void TichCheoChinh(int a[][100], int n) dùng để tính tích đường chéo chính của ma trận.Ta khai báo biến int tich=1 để tính giá trị tích đường chéo chính của mảng. Trong hàm ta sử dụng vòng for bắt đầu từ int i = 0 và kết thúc khi i<n và mỗi lần i tăng lên một để duyệt các hàng của ma trận, trong vòng for i ta khởi tạo vòng for bắt đầu từ int j =0, kết thúc khi j<n và mỗi lần lặp j tăng lên 1, trong vòng for j thì ta dùng if với điều kiện nếu i=j thì gán tich *= a[i][j] (hoặc tich = tich * a[i][j]), Kết thúc lặp ta in biến tich ra màn hình.

Bước 6: Trong hàm main ta gọi hàm Nhap(a,n), Xuat(a,n) và TichCheoChinh(a,n) rồi chạy chương trình.

Chương trình giải bài tập tính tích đường chéo chính của ma trận vuông trong C như sau:

#include<stdio.h>
//Ham nhap ma tran
void Nhap(int a[][100],int n){
    //duyet hang cua ma tran
    for(int i =0; i< n; i++){
        //duyet cot cua ma tran
        for(int j =0 ; j<n; j++){
            printf("Nhap a[%d][%d] = ", i, j);
            scanf("%d", &a[i][j]);//nhap vao cac phan tu cua ma tran
        }
    }
}
void Xuat(int a[][100],int n){
    //duyet hang cua ma tran
    for(int i =0; i< n; i++){
        //duyet cot cua ma tran
        for(int j =0 ; j<n; j++){
            printf("%5d", a[i][j]);//in ma tran ra man hinh
        }
        printf("\n");
    }
}
void TichCheoChinh(int a[][100],int n){
    int tich=1;
    //duyet hang cua ma tran
    for(int i =0; i< n ;i++){
        //duyet cot cua ma tran
        for(int j =0 ; j<n; j++){
            if(i==j){
                tich *= a[i][j];
            }
        }
    }
    printf("Tich duong cheo chinh cua ma tran la: %d", tich);
}
int main(){
    int a[100][100];// khai bao ma tran
    int n;// khai bao so hang va so cot
    do{
        printf("Nhap so cot va dong cua ma tran vuong:");
        scanf("%d", &n);
        if(n<1 || n>100)
        {
            printf("Nhap lai:");
        }
    }while(n<1 || n>100);//dieu kien neu n<1 hoac n>100 yeu cau nhap lai
    printf("\nNhap ma tran:\n");
    Nhap(a,n);
    printf("\nMa tran sau khi nhap la:\n");
    Xuat(a,n);
    TichCheoChinh(a,n);
}

Ví dụ tôi nhập ma trận vuông 3×3.

Kết quả:

3. Tổng kết

Sau khi làm bài tập này các bạn cần phải hiểu và nắm được những kiến thức sau:

• Cách nhập xuất cơ bản trong ngôn ngữ lập trình C.
• Cách sử dụng hàm trong ngôn ngữ lập trình C.
• Cách sử dụng mảng hai chiều trong ngôn ngữ lập trình C.
• Cách sử dụng vòng lặp for để duyệt các dòng và cột trong mảng hai chiều.
• Khái niệm về ma trận vuông và đường chéo chính
• Cách tính tích đường chéo chính của ma trận vuông trong C.